درباره فرش های ایرانی

پیش تر گفتیم که قدیمی ترین فرش شناخته شده جهان متعلق به ایران است و در تاریخ ایرانیان را صاحب این هنر می­دانند. ایران زمین از دیربازان مهد فرهنگ و هنر بوده و هنرمندان در جایگاه ویژه ای در آن قرار داشتند. از طرفی نیز صنعت فرش دستبافت و فرش ماشینی نقش بسزایی در ورود ارز به کشور و تداوم مبادلات تجاری با دیگر کشور ها دارند. در حقیقت صنعت فرش، تولید پسته و زعفران از مهم ترین صنایع صادراتی ما به شمار می­روند.

در کتب تاریخی و نوشته های قدیمی آورده شده که ایرانیان سابقا بستر خود را با زیر اندازی نرم به نام قالی می­پوشاندند و اولین مقصد ثبت شده فرش های ایرانی یعنی قالیچه های پشمی، چین بوده است. امروزه زیباترین فرش ها و تابلوفرش های دستبافت عتیقه و باستانی به یادگار مانده از عهد عتیق ایران در موزه های بزرگ دیگر کشور ها مانند فرانسه، انگلستان و … نگهداری می­شود و متاسفانه از دسترس مردم کشور خودمان دور شده اند.

فرش های پشمی با طرح های ساده و نخ های فرآوری نشده اولین نمونه های بافت فرش پس از استفاده از پوست حیوانات بوده اند. پس از آن با پیشرفت صنعت فرش و همچنین رنگرزی هنرمندان و فرش بافان دریافتند که می­توان طرح ها و نقش های متنوعی را در فرش اجرا کرد. در ابتدا این طرح ها به صورت ساده یا با استفاده از شکل های هندسی زاویه دار مانند لوزی، مربع و … بود که در جاجیم بافی بسیار مورد استفاده قرار گرفته و می­گیرد.

پس از آن طرح های ساده ای از اشیاء اطراف، حیوانات و … با مفاهیم انتزاعی و قابل درک برای اجرا در فرش ها انتخاب شدند مدتی بعد طرح های حیوانات البته به شکل خیلی ساده در فرش ها پدیدار شد که از نمونه های بسیار زیبای به جای مانده از آن دوره طرح گوزن شاخ دار با حاشیه و رنگ زمینه قرمز بود که بعد ها ( طرح های جدید تر آن ) به عنوان روکش بالش یا پشتی ها مورد استفاده قرار گرفت که در دوره خود طرفداران بسیاری داشت.

طرح های ترنج، درخت، گل ریز و … که نماد فرش های ایرانی به شمار می­روند را در دوره های خاص فرش می­توان دید که عالی ترین نمونه های آن به عهد صفویان باز می­گردد. فرش بهارستان نیز نمونه ای بی نظیر از آثار صنعت فرش به جای مانده در ایران است پس از آن می­توان به قالی شیخ صفی که دو قالی کاملا یکسان با شباهت باور نکردنی بود، اشاره کرد که اکنون در موزه ویکتوریا آلبرت انگلستان نگهداری می­شود.

استاد محتشم کاشانی بافنده قالی شیخ صفی از هنرمندان عصر صفویه بود. قالیچه زیگلر محل نیز از دیگر نمونه های بی قیمت فرش ایرانی بوده است. از نمونه های بعدی می­توان به قالی گلدانی کرمان، قالیچه ابریشمی اصفهان و … اشاره کرد که در تاریخ با عناوین گران ترین فرش های فروخته شده، شناخته می­شود. گره ها، رنگ ها، طرح ها، نوع بافت، سبک بافت و … از مواردی است که سبب تمایز فرش های ایرانی نسبت به سایر کشور ها می­شود.