نخ ها مهم ترین آیتم در بافت فرش های دستباف هستند. کیفیت نخ ها تاثیر مستقیمی در روند بافت فرش و همچنین فروش آن ها دارد. اگر در بافت اثری از نخ نامطلوب استفاده شود، محکوم به شکست است. از طرفی نیز در سبک های بافت فرش های دستباف از نوع خاصی نخ با شکل و ظاهری منحصر به فرد استفاده میکنند. تغییرات نخ از گذشته تا به امروز با توجه به درخواست های مختلف مردم، دچار تغییرات بسیار زیادی شده است. نخ مرینوس یکی از نخ هایی است که امروزه در هنر فرش مورد استفاده قرار میگیرد.
نخ مرینوس چیست؟
پشم مرینوس یا نخ مرینوس انواعی از الیاف یا نخ طبیعی است که بنا به نام گوسفندی که از پشم آن این نخ به عمل می آید، به این نام شهرت یافته است. گوسفند مرینوس به گواه تاریخ دانان نژائی اسپانیایی و برخی آن را استرالیایی میدانند. قدمت این نخ به پیش از قرون وسطی باز میگردد. به دلیل نوع خاص الیاف این نخ به سرعت محبوب شد و زمینه صادرات آن به سایر کشور ها فراهم آمد. هم اکنون در کشور ما نیز از انواع صادراتی مرینوس بهره میجویند.
این نخ بسیار ظریف، لطیف و مقاوم است. همچنین این نخ به دلیل صادراتی بودن، از قیمت و ارزش اقتصادی بالایی برخوردار است و عموما در فرش های نفیس و لوکس از آن استفاده میشود. این نخ در بافت لباس های پشمی نیز مورد استفاده قرار میگیرد. این نخ درجه یک از یک پشم کوتاه با 25 تا 125 میلی متر طول و 26 تا 24 میکرون قطر درست شده است. از دیگر ویژگی های این نه با کیفیت، حرارت بخشی فوق العاده آن است.
انواع گوسفند نخ مرینوس
گوسفند نخ مرینوس انواع متفاوتی دارد اما نمونه های زیر پرکاربرد ترین و اصلی ترین نمونه های آن هستند:
- مرینو اوهایو
- رامبیلت فرانسوی
- سیلسین اطریشی
دسته بندی نخ مرینوس بر اساس کیفیت
نخ مرینوس را میتوان بر اساس کیفیت آن نیز مورد بررسی قرار داد که سه دسته زیر، اصلی ترین تقسیم بندی براساس کیفیت هستند:
- نمره 14
- نمره 17
- نمره 20
هر چه نمره نخ مرینوس بالا تر باشد، نخ ظریف و ریزبافت تر خواهد بود. از نمره های مختلف نخ مرینوس در رج شمار های متفاوتی از فرش دستباف استفاده میشود. به عنوان مثال از نخ نمره 20 برای رج شمار 50 تا 55، از نمره 17 برای رجشماری 45 تا 50 و از نمره 14 برای رج شمار 40 تا 45 استفاده میشود. نخ مرینوس را میتوان از پر استفاده ترین نخ های بافت فرش و تابلوفرش دستباف دانست. که دلیل آن ظرافت بسیار بالا برای ایجاد رجشمار های بالاتر از 50 میباشد.
البته امروزه در بافت تابلوفرش های دستباف که رج شماری بسیار بالاتر از فرش های دستباف دارند، استفاده از نخ مرینوس بسیار بیشتر صورت میگیرد. این نخ همچنین مقاومت بالایی را برای تامین استحکام نخ بافت در خود دارد که یکی از دلایل استفاده زیاد از آن در صنعت فرش، همین موضوع میباشد.
رنگ پذیری نخ مرینوس
همانطور که میدانید یکی از ویژگی های مورد بررسی در هنگام انتخاب نخ بافت یا نخ پرز، رنگ پذیری این نخ ها و ایجاد تنوع رنگ بالا در آن است. نخ مرینوس نیز از این قائده مستثنی نیست و به دو روش طبیعی و شیمیایی در خانه های رنگرزی، رنگ میشود. اما عموما استادان رنگرز بر یک موضوع اتفاق نظر دارند و آن استفاده از رنگ های شیمیایی به جای رنگ های طبیعی در فرآیند رنگرزی نخ مرینوس است. ایشان دلیل این موضوع را در دو مورد عنوان نموده اند:
- در فرآیند رنگرزی نخ به صورت طبیعی، نخ ها در مدت طولانی تحت حرارت قرار میگیرند و به دلیل ظرافت و لطافت نخ مرینوس خصوصا در نمره 17 و 20 ( که در بافت تابلو فرش ها مورد استفاده قرار میگیرد) این حرارت ثابت میتواند سبب آسیب به ساختار نخ و در نتیجه کیفیت نخ را پایین آورد.
- در روش رنگرزی به صورت طبیعی محدودیت رنگ وجود دارد که در هنگام رنگرزی مرینوس برای تابلو فرش هایی که بیش از 150 رنگ را در نقش خود دارند، ایراد غیر قابل چشم پوشی به حساب میآید.
تقسیم بندی نخ مرینوس بر اساس ضخامت
گفتیم که نخ مرینوس استفاده های مختلفی دارند، اما نکته ای که در نخ های مرینوس و ضخامت آن ها وجود دارد، این است که، هر چه ضخامت نخ مرینوس یا عدد قطر آن کمتر باشد، آن نخ ظریف تر، لطیف تر و قیمت آن بسیار بیشتر خواهد بود. بیشتر نخ های مرینوس ضخامت یا قطری کمتر از 24 میکرون دارند و نخ هایی با ضخامت 11.5 تا 24 میکرون برای بافت لباس های پشمی مورد استفاده قرار میگیرند. از ضخامت های دیگر نخ مرینوس در مصارف دیگری بهره میبرند.
به طور کلی بررسی پژوهشی ضخامت نخ های مرینوس به صورت زیر است:
- 1. کمتر از ۱۷.۵ میکرون: بسیار ریز
- ۶-۱۸.۵میکرون : ظریف
- 3. بیشتر از ۱۹.۵ میکرون: خوب
- ۶-۲۰.۵ میکرون : خوب و متوسط
- ۶-۲۲.۵ میکرون : متوسط
- ۶ تا ۲۴ میکرون : قوی
استفاده های نخ مرینوس
نخ مرینوس مصارف متعدد دارد اما عناوین زیر مهم ترین های آن به شمار میروند:
- بافت البسه، جوراب، تن پوش ها و لباس های عایق گرما و سرما
- بافت پتو، رو مبلی، روتختی و اکسسوری های تزئین منازل
- بافت فرش و تابلوفرش دستباف
- عایق سیستم های گرما زا
- و …
ویژگی های نخ مرینوس
پیش از این برخی ویژگی های نخ مرینوس مانند شرح زیر را عنوان کردیم:
- سبکی و ظرافت
- آنتی باکتریال و ضد حساسیت
- انعطاف پذیری بالا
- مقاومت بالا
- عایق حرارت و آب
- عدم تغییر شکل پس از شستشو
اما میتوان به برخی دیگر از ویژگی ها مانند نمونه های زیر اشاره نمود و آن ها را تشریح کرد:
- نخ مرینوس مرغوب و درجه یک ضد حساسیت است: به دلیل خلصیت آنتی باکتریال این نخ از ایجاد هر گونه حساسیتی جلوگیری میکند.
- نخ های مرینوس درجه یک چین نمیخورند: نخ مرینوس خاصیت ارتجاعی بالایی دارد که به سبب این در برابر کشیدگی یا چین خوردگی از خود مقاومت نشان میدهد.
- نخ مرینوس در مقابل آتش از خود مقاومت نشان میدهد: این نخ در برابر آتش و حرارت مقاومت بالایی دارد که به همین سبب در بافت لباس آتش نشانی از آن بهره میبرند.
- نخ مرینوس ضد رطوبت و عایق در برابر آب است: هسته اصلی پشم مرینوس تا 60 درصد توانایی جذب آب و لایه بیرونی آن قابلیت دفع آب را دارد.
- نخ مرینوس بسیار لطیف است: به دلیل نازک بودن نخ مرینوس بافت ظریفی دارد که به همین علت در بافت لباس مورد استفاده قرار میگیرد.
- نخ مرینوس رنگ پذیری بالایی دارد: نخ مرینوس در ابتدا که نخ خام است به یک رنگ کرمی دیده میشود اما در برابر تغییرات رنگ در رنگرزی بسیار رنگ پذیر است.
گالری فرش ایران مفتخر است تا تمامی محصولات خود از جمله فرش ها و تابلوفرش های دستباف را به صورت نقد و اقساط، تقدیم به هم میهنان عزیز کند. جهت دریافت مشاوره ی رایگان تلفنی و حضوری و آشنایی بیشتر با این مجموعه به صفحه ی درباره ما مراجعه نمایید.
